Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) wil graag een voortrekkersrol pakken als het gaat om werken met opensourcesoftware en daarmee een voorbeeld zijn voor andere overheden. Echter kwam het opensourcewerken niet van de grond. Daarom kreeg Berenschot van BZK de opdracht een afwegingskader te formuleren en een aanzet te geven voor een invoeringsstrategie.
Ontwerpen afwegingskader
Open source is een manier van werken die de norm moet zijn bij de overheid. Hierbij stellen auteurs de broncode van software vrij beschikbaar voor anderen, zodat zij de code kunnen bekijken, kopiëren, ervan leren, aanpassen of delen. Het uitgangspunt voor het vrijgegeven van de broncode is ‘Open, tenzij’. Echter waren er binnen BZK veel (onjuiste) ideeën over de uitzonderingsgronden (het ‘tenzij’). Hierdoor kwam het opensourcewerken niet tot stand.
Om dit te doorbreken, stelde Berenschot voor BZK een afwegingskader op met de harde uitzonderingen wanneer de code niet gepubliceerd moet worden. Daarnaast hebben we aandachtspunten benoemd op andere vlakken, waaronder security, projectorganisatie en IT-processen.
Draagvlak creëren voor opensourcewerken
Deze opdracht hebben we volgens de opensourcefilosofie aangepakt. Dat is een iteratief proces waarbij we zoveel mogelijk mensen (de community) hebben laten meedenken. Zo konden we het afwegingskader steeds verder aanscherpen op basis van de behoefte en vragen van de mensen die er uiteindelijk mee moeten werken. Daarnaast zorgde het proces voor draagvlak om daadwerkelijk te gaan werken met opensourcesoftware.
Opstellen invoeringsstrategie
Het afwegingskader was de eerste stap, de volgende was om daadwerkelijk aan de slag te gaan met het opensourcewerken. We hebben onderzocht wat daarbij de beperkende factoren zijn en daarmee een veranderaanpak geformuleerd met activiteiten op departementaal-, onderdeel-, leidinggevend- en medewerkersniveau.
Inrichten Open Source Program Offices
Onze rapportage vormde voor BZK het uitgangspunt voor de formulering van haar nieuwe opensourcebeleid en de implementatie van dat beleid in de verschillende organisatieonderdelen. Zo is er een Open Source Program Office (OSPO) opgericht om het opensourcewerken binnen BZK te stimuleren en faciliteren door de belangrijkste blokkades en knelpunten weg te nemen.
