In Nederland wordt veel beleid gemaakt. Door ministeries, gemeenten en bedrijven, met als doel problemen op te lossen of vraagstukken aan te kaarten. Om de legitimiteit van dit beleid goed in kaart te brengen – heeft het de bedoelde uitwerking, moet het wellicht worden aangepast? – is beleidsonderzoek nodig. Ook vooraf kan dit nuttig zijn, om te zien welke beleidsvariant leidt tot het beste resultaat.
“Met het maken en uitvoeren van beleid is zoveel geld gemoeid, dan ontkom je er niet aan om fundamenteel te laten zien dat je dit doelmatig en doeltreffend besteedt. Dus moet je af en toe de thermometer erin steken en beleidsonderzoek doen”, zegt Bram Berkhout, die ruim twintig jaar bij een onderzoeksbureau werkte en sinds vijf jaar actief is als beleidsonderzoeker bij Berenschot. “De maatschappij vraagt zich ook steeds meer af wat er met publiek geld gebeurt. Dus is het zaak om als overheid het evalueren van beleid goed op orde te hebben. Naast deze externe stimuli zijn overheden overigens ook intern bezig met de vraag of ze op de juiste weg zijn en welk beleid werkt.”
"Als je ruim tachtig jaar actief bent als adviesbureau, is er altijd wel iemand die in de praktijk met een onderwerp bezig is geweest" - Bram Berkhout, Berenschot
Kennis koppelen
Hoewel Berenschot met name bekend staat als organisatieadviesbureau, is beleidsonderzoek al decennialang een belangrijk bedrijfsonderdeel. Juist die combinatie biedt klanten toegevoegde waarde boven een traditioneel onderzoeksbureau, stelt Berkhout. “Wij koppelen de kennis van organisatieadviseurs die op diverse beleidsterreinen midden in de praktijk staan aan kennis van gedegen onderzoekers. Doordat ik kan sparren met collega-adviseurs, weet ik hoe het er in de praktijk aan toegaat en heb ik al een 1-0 voorsprong”, zegt hij. “In mijn eerste weken bij Berenschot kreeg ik een vraag over dosismetrie oftewel stralingsbescherming. Een collega bleek voor een klant in dat veld gewerkt te hebben. Als je ruim tachtig jaar actief bent als adviesbureau, is er altijd wel iemand die in de praktijk met een onderwerp bezig is geweest.”
Krachtige combinatie
Daarbij richt Berenschot zich op een breed scala aan onderzoeken, uiteenlopend van beleidsonderzoeken tot veiligheids- en integriteitsonderzoeken en wetevaluaties. De afgelopen jaren werden aansprekende onderzoeken uitgevoerd naar majeure onderdelen van het rijksbeleid, met verantwoordingsrapportages richting Tweede Kamer. “De Wet dieren, Participatiewet, sturing van het Ministerie SZW op UWV en Sociale Verzekeringsbank, het spoorbeleid en ook op de beleid van het Rijk met betrekking tot het mbo-onderwijs hebben we een beleidsdoorlichting uitgevoerd”, vertelt Berkhout, die nogmaals de kracht van de combinatie onderzoeker-organisatieadviseur onderstreept. “Bij de evaluatie van de AMvB reële prijs Wmo kon ik een beroep doen op collega’s die aan de inkoopkant bij gemeenten hebben gewerkt en kennis hebben van hoe je producten inkoopt. En op collega’s die dagelijks bezig zijn met de kostprijsberekening van zorgproducten en weer andere collega’s die de Wmo-propositie goed kennen. Die aanbesteding hebben we met hoge cijfers gewonnen, omdat we al die informatie al in onze offerte hadden verwerkt.”
"Met het maken en uitvoeren van beleid is zoveel geld gemoeid, dan ontkom je er niet aan om fundamenteel te laten zien dat je dit doelmatig en doeltreffend besteedt" - Bram Berkhout, Berenschot
Lang trackrecord
De eerstvolgende opdracht waarin Berenschot dat weer kan bewijzen, is de evaluatie van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit voor het Ministerie van SZW, die nog tot november loopt. Berkhout: “We hebben SZW weten te overtuigen door onze kennis van de integratieproblematiek, van het domein veiligheid en door ons lange trackrecord voor het in kaart brengen van maatschappelijke impact, onder meer in studies voor het Zorginstituut en het Centraal Planbureau.”
Professionaliseringsagenda
Beleidsonderzoek is een vak: evaluaties moeten goed zijn opgezet, met goede vragenlijsten en een representatieve groep respondenten om verkeerde conclusies te voorkomen. Ook ontwikkelde Berenschot een eigen methodiek om de maatschappelijke impact van beleid te meten. “Wij denken bij de uitvoering van onderzoek altijd dat het nog iets beter kan. Daarom werkt onze onderzoeksgroep met een professionaliseringsagenda. Doel is kennis te verdiepen over het doen van onderzoek, intern meer van elkaar te leren, meer samen te werken en gerichte opleidingen te volgen”, verklaart Berkhout. “Ook in onze traineeopleiding willen we op termijn een module beleidsonderzoek opnemen. En tot slot willen we onze econometristen en andere dataspecialisten vaker betrekken bij statistische analyses voor beleidsevaluaties. Alles om nog beter te worden in wat we al goed doen. Daar is uiteindelijk de klant bij gebaat, want hoe hoger de kwaliteit van ons onderzoek, hoe hoger de kwaliteit van de informatie voor de klant.”