Inhoudelijk competent zijn is een belangrijk selectiecriterium voor ambtenaren, bijvoorbeeld op een beleidsterrein als integratie. Als de vraag dan luidt wel of geen azc in een gemeente, kan een ambtenaar vanuit zijn professie een heel goed stuk schrijven. Als hij zich echter niet bezighoudt met het politieke schaakspel, kunnen zijn voorstellen zomaar sneuvelen. Kortom, wil een ambtenaar effectief zijn, dan is een politiek-bestuurlijke antenne onmisbaar.
Effectiever werken
Politiek-bestuurlijke sensitiviteit is het vermogen om effectiever te kunnen werken in een politiek-bestuurlijke omgeving. “Dat je je die wereld zo goed begrijpt, ermee omgaat, weet welke zetten je moet doen om je doelen te realiseren”, verklaart Douwe Hylkema, consultant bij de adviesgroep Veiligheid, Bestuur en Recht van Berenschot en een van de trainers van de opleiding ‘Politiek-bestuurlijke sensitiviteit’ van de Berenschot Academy. “Puur vanuit de inhoud kun je niet altijd voldoende effectief zijn, omdat het politieke spel uiteindelijk heel veel beslist.”
Andere belangen
Voortbordurend op het eerdergenoemde voorbeeld, kan een inhoudelijk denkende ambtenaar een voormalige school in het midden van het dorp als geschikte locatie voor een azc aanwijzen. “Kruipt hij echter in de huid van de wethouder, dan gaan duizend alarmbellen rinkelen. De wethouder heeft een heel ander belang, hij wil politiek overleven en herkozen worden. Daartoe moet een ambtenaar zich verhouden”, stelt Hylkema. “Dat is in zijn eigen belang. Anders neemt een wethouder het document voor kennisgeving aan, maakt hij een heel andere keuze en is alle werk voor niks.”
Politieke bril opzetten
Politiek-bestuurlijke sensitiviteit strekt zich ook uit tot het sentiment in de samenleving, waarbij de wethouder geacht wordt de maatschappij en met name de politieke achterban te dienen. “De wethouder heeft er belang bij dat de ambtenaar hem ondersteunt. Hoewel de ambtelijke professie en kennis de basis is en blijft, moet een ambtenaar ook verder kijken”, zegt Hylkema. “Even de politieke bril opzetten: weten wat echt niet bespreekbaar is en dan het azc voorzien op een locatie en onder voorwaarden die kunnen rekenen op draagvlak. Als ambtenaren dat begrijpen, is ook de gemeente uiteindelijk veel effectiever.”
Drijfveren
Hoe kan een ambtenaar nu zijn politiek-bestuurlijke sensitiviteit vergroten? Hylkema: “Zorg dat je te weten komt wat de bestuurder beweegt. Als je diens drijfveren kent, maakt dat je werk een stuk makkelijker. Het maakt nogal uit of een wethouder de politiek is ingegaan omdat hij een gehandicapte dochter heeft en de sociale voorzieningen wil verbeteren of dat dat hij Europa in wil en zichtbaarheid in de pers voor hem het belangrijkste is.” Ook iemands politieke kleur en wat er van het verkiezingsprogramma in het coalitieakkoord terechtkomt, zegt iets over hoe een bestuurder in een dossier staat. “Als je dat niet weet of daar niet alert op bent, kan dat tot veel onbegrip leiden.”
Weerstand
Onder ambtenaren heerst nogal eens de nodige weerstand tegen de politiek in de gemeenteraad. “De politieke arena is nu eenmaal de plek waar de politiek wil shinen. Die oneliners in de raadzaal zijn geen graadmeter voor de inhoudelijke bijdrage van wethouders en raadsleden aan jouw beleidsstuk”, stelt Hylkema. “Die inhoud wordt van tevoren in commissievergaderingen door raadsleden doordacht en beslist. In zo’n vergadering is meer openheid en kan een politicus zeggen: dit kan ik niet aan mijn achterban verkopen. Je moet beseffen dat het plenaire debat het sluitstuk is. Daarom is het goed dat je als ambtenaar leert de politiek te doorgronden.”
Tweedaagse training
Tijdens de tweedaagse training ‘Politiek-bestuurlijke sensitiviteit’ krijgt u meer zicht op het politiek-bestuurlijke krachtenveld van uw organisatie. Vervolgens leert u vanuit deze inzichten hoe u dit krachtenveld kunt beïnvloeden.