Sinds 2006 is in de Regeling Periodiek Evaluatieonderzoek (RPE) opgenomen dat ministers verplicht zijn om periodiek het volledige beleid dat ten grondslag ligt aan één of meer beleidsartikelen uit hun begroting te laten doorlichten. De RPE benoemt de vragen die hierbij moeten worden beantwoord. Op verzoek van het Ministerie van OCW hebben wij de beleidsdoorlichting uitgevoerd voor beleidsartikel 4, waaronder al het beleid valt met betrekking tot het mbo en volwasseneneducatie.
Een beleidsdoorlichting vat samen, analyseert en beoordeelt wat er bekend is over het doelbereik, de doeltreffendheid en de doelmatigheid van beleid. Onze onderzoeksactiviteiten voor de beleidsdoorlichting betroffen om die reden vooral een secundaire analyse van reeds bestaande documenten, bijvoorbeeld evaluatierapporten. Eerder deden we dit soort RPE-beleidsdoorlichtingen ook op andere beleidsterreinen, bijvoorbeeld rondom het spoorbeleid.
Positieve ontwikkeling kwaliteit
De beleidsdoorlichting voor beleidsartikel 4 had betrekking op de periode 2014-2018. Wij concluderen dat zich in dat tijdvak een positieve ontwikkeling heeft voorgedaan op veel van de kwaliteitsdoelen van het mbo. Met de uitwerking van het actieplan ‘Focus op vakmanschap’, het toevoegen van nieuwe beleidsmaatregelen met ‘Ruim baan voor vakmanschap’, de bestuursakkoorden en kwaliteitsafspraken hebben het ministerie en de mbo-scholen in die jaren fors ingezet op verbetering van de kwaliteit van het mbo.
Het is in onze ogen aannemelijk dat deze positieve ontwikkeling in ieder geval deels het resultaat is van de vele maatregelen en instrumenten die het Ministerie van OCW samen met de mbo-scholen heeft ingezet. Denk aan het Regionaal Investeringsfonds mbo (RIF), de maatregel ‘Verminderen van voortijdig schoolverlaters’ (VSV), het instrument Vakmanschapsroute en Technologieroute en de centralisatie van het vavo. Ook gunstige externe factoren, zoals het herstel van de economie en hogere betrokkenheid van andere stakeholders, hebben mogelijk een positieve invloed gehad op de ontwikkeling van het mbo.
Beperkt beeld
Op basis van de beschikbare evaluaties was het moeilijk harde conclusies te trekken over de doeltreffendheid van al het beleid dat op basis van het beleidsartikel is ingezet in genoemde periode. Wel hebben we een aantal succesvolle maatregelen gevonden die duidelijk een positieve stimulans zijn geweest voor verschillende beleidsdoelen (bijvoorbeeld het stimuleren van excellentie, het Zorgpact en de inzet van educatie voor de aanpak van laaggeletterdheid). Doordat beschikbare evaluaties een beperkt beeld geven van de doeltreffendheid van het beleid, hebben wij ook moeten concluderen dat op basis van het beschikbare onderzoeksmateriaal het nauwelijks mogelijk is uitspraken te doen over de doelmatigheid van het gevoerde beleid. Er kan namelijk alleen sprake zijn van doelmatigheid als er voldoende inzicht is in de mate van doeltreffendheid.
In januari 2020 heeft Ingrid van Engelshoven, minister van OCW, de beleidsdoorlichting van het beleidsartikel 4 Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie aangeboden aan de Kamer.