Wet- en regelgeving rondom het regelen van zorg in het onderwijs is niet eenduidig. In de praktijk leidt dit tot onduidelijkheid en discussie over de verdeling van verantwoordelijkheden en de financiering. Dit bleek uit het onderzoek dat Berenschot in opdracht van de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) deed.
De departementen zoeken naar een structurele oplossing, maar hebben hiervoor meer informatie en tijd nodig. Tot die tijd zal de oplossing moeten worden gevonden in de regio. Wij delen drie tips die kunnen helpen om regionaal tot goede afspraken te komen.
Berenschot begeleidt verschillende gemeenten, scholen en samenwerkingsverbanden bij het maken van afspraken over zorg in onderwijstijd. We merken dat er vaak meerdere discussies door elkaar lopen. Wat hebben leerlingen nodig? Wat is nog onderwijs en wat is zorg? Wie is verantwoordelijk voor welke ondersteuning? En hoe organiseren en financieren we verschillende vormen van ondersteuning? Omdat het antwoord op de ene vraag consequenties heeft voor het antwoord op de andere, lopen partijen vaak vast.
Wij adviseren daarom om de vraagstukken op te knippen en ze eerst apart te bespreken, voordat in samenhang naar een gezamenlijke oplossing wordt gezocht.
1. Zet de ondersteuningsbehoeften van de leerlingen centraal
Begin met het inventariseren van de ondersteuningsbehoeften van de leerlingen: welke ondersteuning hebben ze nodig en hoeveel tijd gaat hiermee gepaard? Het uiteindelijke doel van de samenwerking is om kinderen op school zo’n goed mogelijke ondersteuning te bieden. Daarvoor is het belangrijk om te weten welke ondersteuning zij nodig hebben. We adviseren om daarbij nog geen onderscheid te maken tussen wat onderwijs is en wat zorg, of welke ondersteuning tot welke zorgwetten behoort. Het gaat erom eerst een gedeeld beeld te krijgen van wat leerlingen aan extra ondersteuning nodig hebben, los van wie daarvoor verantwoordelijk is.
2. Bepaal samen welke verantwoordelijkheid waar ligt
Het overzicht van ondersteuningsbehoeften maakt het mogelijk om met elkaar in gesprek te gaan over de verantwoordelijkheidsverdeling. Welke ondersteuningsbehoefte valt onder de verantwoordelijkheid van welke partij? De analyse van wet- en regelgeving in ons landelijk onderzoek kan daarbij behulpzaam zijn.
Overzicht wettelijke verantwoordelijkheden ten aanzien van ondersteuningsbehoeften (hetzelfde type ondersteuning kan onder de verantwoordelijkheid van meerdere wetten vallen).
Maar onze analyse laat ook zien dat wetten onduidelijk zijn over wanneer welke wet van toepassing is bij welke ondersteuning. Partijen zullen het hier dus onderling over eens moeten worden. Eigen kaders zoals aanbestedingsdocumenten van gemeenten en ondersteuningsplannen van samenwerkingsverbanden kunnen hierin richting geven. Daarnaast is het goed om te realiseren dat ondersteuningsbehoeften niet altijd volledig tot de verantwoordelijkheid van één partij hoeven te behoren. De verantwoordelijkheid kan ook verdeeld worden. In die zin kan deze stap ook worden gezien als een onderhandeling.
3. Maak een doorrekening van de kosten
De verdeling van verantwoordelijkheden heeft ook gevolgen voor de rekening die bij verschillende partijen wordt neergelegd. Het is dan ook van belang te kijken of de financiële gevolgen realistisch zijn. Bij veel gemeenten staan de budgetten voor jeugdzorg onder druk. Door de uitkomsten van de inventarisatie van ondersteuningsbehoeften te koppelen aan de verdeling van verantwoordelijkheden en zorgtarieven kan een doorrekening worden gemaakt van de verwachte kosten. Door deze kosten te vergelijken met bestaande kosten voor zorg in onderwijstijd kan een betere inschatting worden gemaakt of er voldoende budget beschikbaar is. Zo is het mogelijk een goede balans te vinden tussen het nemen van verantwoordelijkheid en de beschikbare middelen.