De inrichting van het stelsel voor zorg en gezondheid zou bepaald moeten door de waarden die dominant zijn in de cultuur van een samenleving. In de Nederlandse samenleving stonden waarden als solidariteit en kansengelijkheid hoog in het vaandel. Net als een vruchtbare en gelijkwaardige samenwerking tussen alle betrokken partijen. Zijn deze waarden nog steeds leidend bij het vormgeven van de toekomst van zorg?
De kaders waarbinnen zorg wordt verleend zijn de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. Een gevolg van veranderingen in de demografie, keuzes uit het verleden (zoals de ‘nieuwe’ Zorgverzekeringswet in 2006) en toenemende mogelijkheden voor behandelingen. De inleiding van het Integraal Zorgakkoord benoemt die ontwikkelingen, met schaarste van zorg als gevolg. Het zorgakkoord zegt echter niets over de leidende waarden die gehanteerd worden bij het komen tot een evenwichtig zorgstelsel.
Toekomst zorg
De vraag dringt zich op of we het ons kunnen permitteren om deze schaarste tegemoet te treden met een onderhandelingsakkoord. Want dat is toch wat het Integraal Zorgakkoord uiteindelijk is. Niettemin een grote mijlpaal en een flinke prestatie van alle betrokkenen die de druk voelen om samen de toekomst van zorg vorm te geven. Het akkoord is daarmee wel het resultaat van tegen elkaar afgewogen belangen van private organisaties en ondernemingen die een budget van collectieve middelen besteden. Of daarin de waarden solidariteit, kansengelijkheid en een gelijkwaardige samenwerking nog steeds leidend zijn, kun je je afvragen.
Waarden
Gezondheidszorg is, als het goed werkt en mensen tijdig van de passende zorg voorziet, een stabiliserende factor in een samenleving. Maar als schaarste alle keuzes beheerst kan het omslaan naar een destabiliserende factor en ondermijning van de waarden die we nastreven. Het debat over die waarden ontbreekt momenteel in de politieke arena. De schaarste, de dilemma’s die door die schaarste ontstaan voor organisaties en professionals en het risico voor de samenleving verdienen een democratische keuze over na te streven waarden. De besteding van de middelen van de huidige omvang verdienen een democratische legitimatie. Dat is niet hetzelfde als een onderhandelingsakkoord van private organisaties. Tijd dus voor een waardendebat die richting geeft aan de toekomst van de gezondheidszorg!
Dit artikel is ook verschenen op Zorgvisie.nl.