Het feit dat omliggende gemeenten door herindeling steeds groter werden en de gemeente Langedijk zelf moeite kreeg om haar taken uit te voeren en te betalen, stelde deze gemeente voor de vraag hoe haar bestuurlijke toekomst eruit zou moeten zien. Een gevoelige vraag, die in twee eerdere trajecten onbeantwoord bleef. Nadat wij de opdracht kregen, begeleidden we in een steeds hechter wordende vertrouwensband de gemeente niet alleen bij de toekomstoriëntatie, maar ook in de processen erna bij het uitwerken en organiseren van de gekozen richting.
Toekomstoriëntatie
Kijkend naar de toekomst stelden we samen met de gemeente de ambities en opgaven van Langedijk scherp. In het onderzoek betrokken we bestuurders, politici en ambtenaren van Langedijk en ook de regionale partners. Bovendien vroegen we in een grote enquête de inwoners wat de gemeente in hun ogen moest bieden. Het tweede deel van de toekomstoriëntatie betrof een grondige doorlichting van de gemeentelijke organisatie en financiën: kan de gemeente de ambities en opgaven aan? Ook benchmarkten we de organisatie op formatie en kosten, en voerden we een financiële analyse uit. Conclusie was dat de gemeente bijzonder krap in haar jasje zat. De eindrapportage bevatte naast een helder beeld van de situatie vier uitgewerkte scenario’s. De gemeenteraad koos uiteindelijk voor de optie om een ambtelijke fusie met buurgemeente Heerhugowaard te verkennen.
Haalbaarheidsonderzoek
Vanwege de vertrouwensbasis en de grote tevredenheid met de toekomstoriëntatie vroeg de gemeente Langedijk ons een haalbaarheidsonderzoek te verrichten naar genoemde ambtelijke fusie. Dit onderzoek richtte zich op beide gemeenten, waarbij we onderzochten of een ambtelijke fusie kans van slagen had aan de hand van de volgende elementen: (gedeelde) maatschappelijke ambities en opgaven, visie op de organisatie, financiën, bestuurlijk-juridische aspecten en risico’s en transitie. Op basis hiervan concludeerden we dat de ambtelijke fusie haalbaar was; zij het met een aantal aandachtspunten. Onze bevindingen, conclusies en aanbevelingen werden overgenomen door beide gemeenteraden.
Bedrijfsplan
Vervolgens kregen wij de vraag of wij een bedrijfsplan voor de nieuwe ambtelijke fusieorganisatie konden maken plus een vergelijking van een ambtelijke en een bestuurlijke fusie. Het bedrijfsplan hebben we samen met de ambtenaren opgesteld in verschillende werkgroepen. Daarbij hebben we niet alleen naar de organisatie-inrichting en bedrijfsvoerings- en juridische aspecten gekeken, maar gingen we ook alvast aan de slag met de inhoudelijke afdelingen en thema’s. Dit om te zien hoe we de verschillende werkwijzen en beleid zo goed mogelijk konden laten landen in de nieuwe organisatie.
Intensief traject
Op basis van de tussenrapportage besloten de gemeenteraden van Langedijk en Heerhugowaard om de ambtelijke fusie per 1 januari 2020 door te zetten naar een bestuurlijke fusie per 1 januari 2022. Daarna hebben wij het proces gecoördineerd, een intensief traject met de inwoners, ondernemers, verenigingen en organisaties van beide gemeenten. Intensief vanwege de grote zorgen en sterke en uiteenlopende opvattingen in een van de kernen van Langedijk. Tot en met de zienswijzeprocedure hebben we ervoor gezorgd dat mensen mee konden doen en serieus werden genomen. Op dit moment ligt de herindelingswet voor de nieuwe gemeente Dijk en Waard in de Tweede Kamer.