Geïnspireerd door sessies over opgavegericht werken, besloot gemeente Ede Berenschot in de arm te nemen om werkenderweg een nieuwe opgavegerichte manier van sturing te ontwikkelen. Gedurende dit leerwerktraject kregen opgavemanagers en hun teams hiertoe allerlei handvatten en handelingsperspectieven aangereikt om de huidige uitdagende en complexe opgaven binnen hun domein aan te gaan.
Actiegericht
De gemeente had zich al verdiept in opgavesturing en reeds enkele vraagstukken benoemd waarbij ze die nieuwe werkwijze wilde toepassen. “Maar hoe stuur je op ingewikkelde vraagstukken, als je nog niet weet waar je gaat uitkomen en met wie je het gaat doen? Een leerwerktraject leek ons een goede manier om opgavesturing in de vingers te krijgen, zowel voor onze opgavemanagers als de teams die aan de opgave werken”, aldus Rolieke Sietsma, afdelingsmanager Strategie en Regie bij de gemeente Ede. “We wilden dat Berenschot ons in dat traject een spiegel voorhield en ons meenam in theorie en ideeën om gezamenlijk actiegerichte handelingsperspectieven te ontwikkelen.”
Leerwerktraject realiseren van opgaven
Praktijkgerichte aanpak
De eerste kennismaking met Berenschot vond plaats tijdens het kwartiermaken op de Edese opgaven in 2022, het moment waarop ook de nieuwe bestuursperiode 2022-2026 van start ging. “Roeland Stolk vertelde in een sessie over zijn boek ‘Jacht op publieke waarde’ en illustreerde dit met een aantal praktijkvoorbeelden van opgavegericht sturen. De aandacht voor de inhoud van het vraagstuk, de omgeving, actoren en het netwerk, en de inspirerende manier waarop dit gebeurde, sprak ons aan”, zegt Joost Groenendijk, opgavemanager Leefbare Wijken en Dorpen bij de gemeente Ede. Het leerwerktraject werd in nauwe samenspraak vormgegeven. “Het uiteindelijke plan van aanpak voelde als iets van ons. Daarnaast was er van twee kanten commitment om er iets moois van te maken.”
Het uiteindelijke plan van aanpak voelde als iets van ons. Daarnaast was er van twee kanten commitment om er iets moois van te maken
- Joost Groenendijk, opgavemanager Leefbare Wijken en Dorpen gemeente Ede
Concreet werkplan
Gedurende het leerwerktraject werd in groepen gewerkt aan vijf opgaven: passend wonen, klimaat & energie, landelijk gebied, vitaliteit & gezondheid, en leefbare wijken en dorpen. In totaal waren circa veertig mensen in de organisatie betrokken bij de bijeenkomsten. “Berenschot leerde ons onderzoeken door welke bril we naar een vraagstuk kijken, alle beleidsjargon in twijfel durven trekken en daar kritisch over nadenken”, schetst Groenendijk. “Daarnaast hebben we gewerkt aan een handelingsperspectief oftewel een concreet werkplan voor 2024. Daarbij konden we terugvallen op de expertise van Berenschot. Zo hebben ze tussentijds een paar keer feedback gegeven om de opgave scherper te krijgen, met name welke maatschappelijke impact we wilden bereiken. Daar hebben we hele mooie voorbeelden van uitgewerkt.”
Leidende principes
Daarnaast vond ook een sessie met het directieteam plaats over wat opgavegericht sturen van hen vraagt in de aansturing en hoe dit zich verhoudt tot de domeinen die zij aansturen. “En in een afsluitende sessie eind juni 2024 hebben we met elkaar de leidende principes besproken: wat wij verstaan onder opgavegericht werken en hoe we dit vormgeven. Die principes helpen ons om de rest van de organisatie duidelijkheid te geven over hoe opgavegericht werken er in de praktijk uitziet”, stelt Sietsma. “Zo ben je op verschillende niveaus in de organisatie aan het leren en ontwikkel je dingen met elkaar. Dat leidde tot binnen de teams tot extra enthousiasme over de opgaven.”
Focus op opgave
De twee leerlijnen – 1) hoe pak je als opgavemanager je rol, hoe stuur je en wat is daarvoor nodig en 2) het centraal stellen van de opgave – noemt Groenendijk een sterk punt van het leerwerktraject boven een klassieke training. “Zo kom je snel bij de vraag: wie heb je nodig om een bepaalde verandering te bereiken? Dat maakte het voor mij en andere opgavemanagers makkelijk om collega’s uit de organisatie te betrekken en de kloof tussen lijn en opgave te overbruggen, want de focus lag op wat we nu in de samenleving hebben te realiseren, met bewoners en met medeoverheden – niet op allerlei bestuurskundige modellen.” Sietsma: “En door duidelijk te maken voor welk deel van de opgaven je als overheid aan de lat staat, wordt helderder waar je invloed kunt uitoefenen. In alle opgaven zijn we er zo in geslaagd om de opgave even stil te zetten om te zien ‘wat weten en kunnen we in het hier en nu?’ en daar energie op te zetten.”
Direct naar implementatie
Terugkijkend stellen Sietsma en Groenendijk dat opgavegericht werken de afgelopen maanden handen en voeten heeft gekregen. “Dankzij learning on the job ben je gelijk al bezig met het implementeren van opgavegericht sturen.” De toegevoegde waarde van Berenschot lag in hun ogen in de combinatie van personen. “Roeland kwam met interessante en inspirerende voorbeelden, zijn collega Anne van Heerwaarden wist heel goed de opbrengsten van de bijeenkomsten te vertalen naar de leidende principes. Plus hun wil om het leerwerktraject zo in te richten zoals wij het wilden. Dat ze echt naar ons hebben geluisterd en het aan zijn gegaan, heeft fantastisch gewerkt.”
Komende tijd gaat de gemeente Ede door op de ingeslagen weg. “Ons handelingsperspectief is helder, we weten waar we aan kunnen werken. En in de laatste sessie heeft Roeland ons echt losgelaten met de woorden: ga het nu maar doen.”