Gemeenten hebben een belangrijke rol in de aanpak van laaggeletterdheid. Ze helpen inwoners die hun taal-, reken- of digitale vaardigheden willen verbeteren met passend aanbod. Maar hoe krijg je als gemeente meer grip op de kwaliteit van dat aanbod? En hoe voer je met de betrokken organisaties het gesprek hierover?
Om gemeenten hierbij te ondersteunen, heeft Berenschot samen met ITTA UvA, in opdracht van het Ministerie van OCW, de handreiking ‘Kwaliteit bij de aanpak van laaggeletterdheid’ ontwikkeld. Het proces van co-creatie dat we voorstelden in ons onderzoeksvoorstel sprak aan bij de opdrachtgever en de betrokken gemeenten.
Handreiking bruikbaar voor alle gemeenten
Gemeenten bepalen zelf welke keuzes ze maken in de aanpak van laaggeletterdheid. De vrijheid die zij daarbij hebben, maakt het mogelijk de aanpak en het aanbod voor inwoners te laten aansluiten bij de lokale situatie en behoeften. Dit betekent echter ook dat er niet één gestandaardiseerde kwaliteitsmeting is. Een geharmoniseerd keurmerk past niet bij de praktijk van gemeenten, die zeer verschillen in grootte en aanpak. Bovendien zou het de vrijwilligersorganisaties, die vaak betrokken zijn bij de aanpak, kunnen afschrikken. Tegelijkertijd is er wel behoefte te sturen op kwaliteit. Gemeenten hadden behoefte aan een handreiking met tips en handvatten, die hen ondersteunt bij het (door)ontwikkelen van het kwaliteitsbeleid rondom laaggeletterdheid. Rekening houdend met de verschillende behoeften van alle soorten gemeenten.
Ontwikkelproces met doorlopende feedback vanuit gemeenten en aanbieders
Om de behoefte van gemeenten goed in kaart te brengen, heeft het projectteam interviews gehouden met alle 35 contactgemeenten van de arbeidsmarktregio’s. Draagvlak bij en bruikbaarheid voor gemeenten waren de belangrijkste uitgangspunten bij het opstellen van de handreiking. Na het in kaart brengen van de behoeften is het projectteam aan de slag gegaan met de invulling van de verschillende onderdelen in de handreiking. Bij iedere stap in het ontwikkelproces zijn gemeenten, aanbieders en andere betrokkenen geraadpleegd voor feedback. Dit gebeurde onder andere via een ontwikkelplatform met gerichte vragen over de hoofdstukken in de handreiking, via een werkconferentie waarin de belangrijkste thema’s uit de handreiking aan bod kwamen, en via een e-mailronde waarin gedetailleerde feedback werd opgehaald. Naast betrokkenheid vanuit vele partijen, werd het project begeleid door een begeleidingsgroep van Divosa, Stichting Het Begint met Taal, Stichting Lezen en Schrijven, Actieprogramma Tel mee met Taal, VNG en de gemeenten Almere, Amsterdam, 's-Hertogenbosch, Rotterdam en Tiel.
Praktische handreiking om te sturen op kwaliteitsbeleid
De handreiking is bedoeld voor medewerkers die verantwoordelijk zijn voor het gemeentelijk beleid voor volwasseneneducatie en de bredere aanpak van laaggeletterdheid. Het document bevat informatie, instrumenten en voorbeelden om gemeenten te helpen bij het sturen op kwaliteit. Het richt zich specifiek op het non-formele aanbod voor basisvaardigheden, dat behoort tot de verantwoordelijkheid van gemeenten. Daarbij wordt echter ook veelvuldig de relatie gelegd met de bredere inzet op laaggeletterdheid en het sociaal domein, omdat de verbinding met andere beleidsterreinen, vanwege de complexiteit van de problematiek, doorslaggevend is voor een goede kwaliteit.
De handreiking gaat uit van een integrale blik op kwaliteitsbeleid. In de handreiking zijn vijf terugkerende stappen uitgewerkt voor het sturen op kwaliteit. Centraal daarbij staat het kwaliteitskader, dat keuzes in beleidsontwikkeling vertaalt naar kwaliteitscriteria voor de uitvoering.
Afbeelding: Vijf stappen in de uitwerking van kwaliteitsbeleid
Nieuwe versie in 2022
Uit de vele gesprekken die zijn gevoerd bij de totstandkoming van de handreiking blijkt dat er op verschillende vlakken nog wensen zijn voor verdere uitwerking. Daarnaast verandert de context van het beleid, bijvoorbeeld vanwege de nieuwe Wet inburgering die op 1 januari 2022 van kracht wordt. In 2022 staat daarom een tweede versie van de handreiking gepland, op basis van de wensen en behoeften van betrokken organisaties en gebruikers van de handreiking. Daarin wordt in ieder geval aandacht besteed aan het verder uitwerken van goede voorbeelden, meer informatie over financiering en de verbinding met inburgering. Wij zijn benieuwd naar de reacties op deze eerste versie en kijken uit naar een nieuwe ronde boeiende gesprekken met gemeenten, aanbieders en andere betrokkenen!