Net als veel andere gemeenten, heeft Brummen moeite om de kosten en uitgaven in het sociaal domein in evenwicht te krijgen. Vorig jaar kwam deze gemeente geld tekort om hun taak goed te kunnen uitvoeren. Ze maakten een eigen analyse en hadden op basis daarvan al een aardig idee waar de oorzaken van de tekorten konden liggen. Echter wilden ze naar de toekomst toe concrete besparingsmaatregelen (bouwstenen) hebben voor een kloppende inrichting en uitvoering in het sociale domein. Daar kwam Berenschot in beeld.
Marcel Klos, algemeen directeur/gemeentesecretaris van de gemeente Brummen: “De uitvraag naar Berenschot was om ons een aantal bouwstenen te geven, zodat wij met het geld dat wij hebben nog steeds goede dienstverlening kunnen leveren, zonder tekorten. Daarbij is gekeken naar hoe we ons sociaal domein ingericht hebben. De lokale context was belangrijk. Hoe wij moeten gaan werken om tot het gewenste resultaat te komen.”
Mensgericht
Marcel kende Berenschot al van de benchmarks voor gemeenten én van enthousiaste verhalen van buurgemeente Zutphen die een soortgelijk breed onderzoek lieten uitvoeren. Wouter Poels, teamlead en managing consultant bij Berenschot, vroeg hij te komen met een offertevoorstel: “Berenschot kreeg een paar maanden de tijd. Midden in de zomer. Veel ambtenaren waren op vakantie. De aanpak die ze kozen, om via bijeenkomsten, interviews, werkgroepen en workshops met name de operatie te betrekken, beviel mij absoluut. Dat bleek hier enorm succesvol te zijn. De mensen voelen immers grote verantwoordelijkheid voor hun werk en zijn betrokken. In die één-op-één contacten en groepjes komt het meeste boven water. Ook als mens klikte het met Wouter en zijn collega consultants Paul Schenderling en Bob Kersten.”
Adaptieve benaderingswijze
Berenschot bouwde verder op het eigen onderzoek van de gemeente Brummen. Zo maakten ze een interne analyse van de werkprocessen binnen de gemeente en voerden ze de benchmark Sociaal Domein uit. Naast advies geven, zorgde Berenschot vooral voor verbinding: ”De eerste entree van Berenschot in de organisatie was meteen raak, gelijkwaardig. Het zat hem met name in die verbinding. Dat gaf veiligheid, wederzijds respect en vertrouwen. Uiteraard kon Berenschot prikkelend zijn. Op een passende manier kon iedereen zaken aandragen en benoemen. Er was snel een juiste klik en geen enkele weerstand in de organisatie. Mede daarom konden we de crash planning halen.“
Marcel noemt het een voorbeeldtraject: “Deze heren verbonden zich zodanig met de organisatie, die doorgelicht werd, dat is best bedreigend en confronterend. Als dat met open armen wordt ontvangen, heb je het uitstekend gedaan! Het zit hem heel erg in de mensen. Ik herken dat van de benchmarks. Berenschot, daar zit iets warms om heen. Bij dit soort opgaven heb je dat nodig.”
Vakinhoudelijke kennis
Vanaf het begin was duidelijk waar ieders expertise lag. Daarin versterkten de gemeente en de consultants elkaar: “Ze wisten waarover ze het hadden. Dan maak je als van nature verbinding. We zaten op hetzelfde level. Berenschot heeft goed kunnen onderbouwen waarom ze bepaalde bouwstenen voorstelden. Daarnaast konden we stevig discussie voeren, waarin Berenschot open stond voor feedback. Van toegevoegde waarde was de expertise op vlakken die bij elke gemeente ingewikkeld is.”
De verwachtingen in dit traject waren hoog: “Een van onze achilleshielen is dat we niet echt in control zijn. Berenschot heeft hard gewerkt om een realistischer beeld van de cijfers te krijgen. Dit was noodzakelijk om te komen tot goede bouwstenen. Als je die extra inzet doet, die we niet hadden uitgevraagd, dan overstijgt het resultaat de verwachtingen. Berenschot kwam met drie scenario’s die vanuit verschillende bouwstenen zijn samengevoegd. Uiteindelijk kon er een keuze gemaakt worden die breed wordt gedragen. Er zit geen gap tussen bestuurlijke besluitvorming en dat wat de uitvoering voor ogen heeft.”
Verbinding tussen strategie en praktijk
Er is veel draagvlak voor de bouwstenen. Bovendien zijn ze in eenvoud geformuleerd. Voor iedereen is het duidelijk wat er staat. Het is goed uitvoerbaar en sluit aan bij de praktijk waarin de gemeente Brummen zit. Marcel is er daarom van overtuigd dat het gaat lukken de beoogde besparing te realiseren: “Het realisme is hoog in de bouwstenen. We zijn vrij behoudend geweest in het becijferen van bepaalde besparingsopbrengsten over drie jaar. Nu gaan we aan de slag met een implementatieplan op basis van de vertaling die Berenschot maakte van de bouwstenen naar concrete mijlpalen. Een veiligheidsklep in de vorm van een business controller en een stuk gedragsverandering bij onze consulenten. Iets meer de rem erop. De noodzaak is er. Daar heeft het Berenschot-traject zeker de ogen voor geopend bij onze medewerkers.”
Veel gemeenten hebben te maken met tekorten in het sociaal domein en vragen terecht om een hoge mate van zorgvuldigheid bij het reduceren van het tekort. - Paul Schenderling, senior consultant Berenschot
"Het gaat immers om voorzieningen voor veelal kwetsbare mensen. Berenschot koppelt consequent inhoud aan financiën en bewaakt het evenwicht tussen die twee. We brengen daarmee de uitgaven binnen het financiële plafond. Dat is nodig om sociale voorzieningen te kunnen blijven bieden. Tegelijkertijd zorgen we er voor dat de maatregelen de sociale basis niet aantasten. We letten er bovendien op dat de maatregelen uitvoerbaar zijn. Onze oplossingen kunnen daarom op draagvlak rekenen op alle niveaus, ambtelijk en bestuurlijk." Berenschot - Paul Schenderling
In het hart van Gelderland, tussen de Veluwe en de rivier de IJssel, ligt de gemeente Brummen. Een groene gemeente met ruim 20.000 inwoners. Namens de gemeente Brummen werken ongeveer 175 mensen dagelijks samen ten behoeve van de lokale leefbaarheid. Dit doen zij in een kleine, platte, procesgerichte organisatie die aansluit bij de dynamiek van de samenleving en die dienstverlenend is.