De resultaten van datagedreven sturing bij gemeenten variëren van eenvoudige efficiencywinst door sensoren in containers, tot ingrijpende innovaties in de zorg in wijken door beter inzicht in de behoeften van doelgroepen. Dergelijke publieke meerwaarde betekent dat iedere gemeente hierin stelling moet nemen.
Momenteel zijn de verschillen in het praktiseren van datagedreven sturing echter nog groot, zo blijkt uit het rapport ‘Datagedreven sturing bij gemeenten’ dat Berenschot eerder dit jaar opleverde in opdracht van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).
Onderzoek naar ontwikkeling datagedreven sturing
De VNG ondersteunt gemeenten in het benutten van kansen op innovaties. Daarom is een relevante vraag welke kansen datagedreven sturing gemeenten biedt en hoe gemeenten effectief op die kansen kunnen inspelen. Berenschot kreeg de opdracht onderzoek te doen dat (een bijdrage aan) het antwoord levert.
Concreet had de VNG behoefte aan een gedragen definitie van datagedreven sturing vanuit literatuur en wetenschap, zodat gemeenten herkennen wat wel én niet met de term bedoeld wordt. Daarnaast wilde zij weten hoe gemeenten vorm kunnen geven aan datagedreven sturing. Dit op basis van een analyse van datagedreven sturing vanuit het belang en de rol van de gemeente in de vormgeving van de maatschappij. Belangrijk aspect daarbij is hoe hoog datagedreven sturing op de agenda staat. Tot slot lag er een wens voor een procesvoorstel hoe te komen tot daadwerkelijke resultaten en te zorgen dat datagedreven sturen bijdraagt aan publieke waarde.
Uitgaande van de ambitie van de VNG, hebben wij eerder opgedane kennis getoetst, gecorrigeerd en verrijkt. Dit deden wij door in gesprek te gaan met wetenschappers, instellingen, andere adviesbureaus, bestuurders, experts en kwartiermakers van verschillende gemeenten. Daarnaast hebben we een uitgebreide literatuurstudie uitgevoerd.
Toe naar een gezamenlijk verhaal en een agenda
Ons onderzoek laat zien dat in de praktijk van datagedreven sturing sprake is van de bekende categorieën voorlopers, volgers en achterblijvers. Zij werken op verschillende manieren aan datasturing. “Deze situatie verlangt van de VNG een verhaal dat bruggen slaat tussen verschillende benaderingen en groepen gemeenten. Uiteindelijk doel is de praktijk van datagedreven sturing te stimuleren, door in te spelen op kansen én risico’s te beheersen”, verklaart Roeland Stolk, managing director bij Berenschot en een van de onderzoekers.
Eigen handelingsperspectief
De resultaten die gemeenten die (willen gaan) vooroplopen nu realiseren, maken duidelijk dat er sprake is van een krachtige ontwikkeling die de komende jaren verder vorm zal krijgen. “Ons advies is dan ook om als VNG een eigen handelingsperspectief te maken voor het ontwikkelen van datagedreven sturing, met inbegrip van randvoorwaarden met betrekking tot risico’s”, aldus Stolk.
