In de digitaliserende samenleving zijn gemeenten het centrum van onderhandeling over publieke waarden. Met deze boodschap opende prof. dr. José van Dijck, hoogleraar media en digitale samenleving aan de Universiteit Utrecht, het congres digitale gemeenten 2019 bij Berenschot. Tijdens deze middag gingen deelnemers met elkaar in gesprek over de bestuurlijke uitdagingen van de digitale transformatie.
Door ontwikkelingen als digitalisering en het toenemende belang van platforms, datagebruik en algoritmen zijn de mogelijkheden van data eindeloos. Overheden concentreren zich hierbij vaak op technologie, terwijl ze zich eigenlijk zouden moeten richten op mensen. Het gaat hierbij om het articuleren en afwegen van waarden als autonomie, gelijkheid en privacy, waarbij transparantie, uitlegbaarheid en rekenschap centraal staan. Wie die onderhandelingen over deze waarden voert, moet volgens José van Dijck per vraagstuk worden bezien. Het kan gaan om politici, gemeentelijke informatiebeheerders en domein-experts.
Keuzes maken
Een antwoord waar Nathan Ducastel, directeur beleid en informatiesamenleving bij VNG, op voortborduurde: hoe je als bestuurder omgaat met het vraagstuk van digitalisering. Volgens hem is het belangrijk te beseffen dat we in de transitie naar digitalisering nooit precies weten waar we staan en waar we heengaan. Dan is het voor gemeenten belangrijk om keuzes te maken in wat zij wel en niet willen doen. Daarnaast dienen zij digitalisering mogelijk te maken, bijvoorbeeld door het bieden van opleidingen, het stimuleren van mkb en start-ups, en het ontwikkelen van standaarden en een generieke digitale infrastructuur.
Snel acteren
Roeland Stolk eindigde de plenaire sessie met de vraag wanneer gemeenten moeten onderhandelen over publieke waarden. De context waarin gemeenten opereren digitaliseert en transformeert continu. Als je als gemeente hieraan meedoet, kun je onderhandelen op het moment dat er nog discussie mogelijk is. Hij pleitte er dan ook voor als gemeente zo snel mogelijk in actie te komen en zo het centrum van de onderhandeling over publieke waarden te blijven, voordat andere spelers deze rol overnemen.
Inzicht en handelingsperspectief
Na deze inspirerende voordrachten kwamen gemeenten zelf aan het woord in verscheidene workshops over onder andere data en ethiek, digitale participatie en agile transformeren. Zo kregen deelnemers aan het congres inzicht in de bestuurlijke uitdagingen van de digitale transformatie plus een handelingsperspectief om hiermee om te gaan.
