Gebrek aan personeel blijft ook in 2025 hét strategische onderwerp dat directies de meeste hoofdbrekens bezorgt. Ten opzichte van vorig jaar breiden tekorten ook uit naar andere (productie)middelen. Mede door (geo)politieke ontwikkelingen is een slag om grondstoffen, ruimte, energie, schoon water en externe financiering ontstaan. Het maken van goede resourcekeuzes wordt daarom steeds relevanter. Dat is de voornaamste conclusie uit het Berenschot Strategie Trendsonderzoek 2025.
Geopolitiek en schaarste hebben impact op álle bedrijven
Hoewel maar 12% van de deelnemers aangeeft dat geopolitiek impact heeft op de strategie (bij bedrijven die ook buiten Nederland actief zijn, is dat 21%), is het volgens Berenschot één van de belangrijkste oorzaken van de schaarste aan verschillende productiemiddelen. Bedrijven geven aan dat geopolitieke ontwikkelingen onder meer leiden tot beperktere toegang tot grondstoffen en materialen en oneerlijke concurrentie. “Geopolitieke ontwikkelingen hebben ook effect op bedrijven die niet internationaal actief zijn. Structureel andere ketenkeuzes of het vinden van alternatieve inputs, zijn daarom noodzakelijk”, stelt Meindert Flikkema, senior managing consultant bij Berenschot en VU-hoogleraar in de School of Business & Economics. “Het vereist strategische flexibiliteit. Door langetermijndenken te combineren met de kort-cyclische kalibratie van plannen aan omgevingsveranderingen, kunnen organisaties overleven in geopolitiek zeer onzekere tijden waar schaarste de norm lijkt te worden.”
R&D-investeringen dalen
Ook innovatie kan helpen de schaarste aan middelen te mitigeren. Uit het Strategie Trendsonderzoek blijkt echter dat innovatie als strategisch onderwerp in de boardroom in belang is afgenomen: dit jaar 22%, nog 35% in 2020. Ook het aantal bedrijven dat sterk investeert in R&D, daalt. “Dit bevestigt de uitkomsten van het Draghi-rapport, waarin geconcludeerd wordt dat Europa grote moeite heeft om te innoveren, waardoor de concurrentiepositie onder druk is komen te staan”, aldus Flikkema. “Organisaties moeten dit tij proberen te keren door middel van samenwerking, met keten- of kennispartners.”
AI nog beter benutten
Van de deelnemers geeft 39% aan dat de krappe arbeidsmarkt impact heeft op het vormgeven van de strategie. Eén van de oplossingen voor personeelsschaarste is het gebruik van artificial intelligence (AI). Het Strategie Trendsonderzoek laat zien dat nog maar 13% van de deelnemers dit noemt als strategisch thema. Ondanks dit relatief lage percentage geeft wel circa 70% van de bedrijven aan hier in 2025 in te gaan investeren. AI wordt nu met name gebruikt als hulpmiddel voor het vergroten van persoonlijke productiviteit. Er valt nog veel te winnen door AI ook op grote schaal in bedrijfsprocessen toe te passen.
Verdienvermogen onder druk door wet- en regelgeving
Een ander onderwerp met grote impact op de strategie van bedrijven, is wet- en regelgeving. “Organisaties raken gefrustreerd. Ze ervaren steeds meer regeldruk, wat hun verdien- en aanpassingsvermogen negatief beïnvloedt”, aldus Flikkema. Bijna 50% van de deelnemers wil dat de overheid meer inzet op kwaliteit en stabiliteit van overheidsbeleid, en 28% dringt aan op verbetering van het belastingklimaat.
Verduurzaming minder prominent in de boardroom
Opvallende uitkomst is dat de aandacht voor duurzaamheid in de boardroom afneemt: in 2025 voor slechts 19% van de deelnemende bedrijven een strategisch onderwerp. Dat was in 2024 nog 23%. “Wellicht is duurzaamheid inmiddels ingedaald in alle bedrijfsonderdelen en daarom manegerial minder relevant. Of is het een gevolg van het feit dat de Europese Commissie de CSRD recentelijk heeft afgezwakt?”, vraagt Flikkema zich af. “Desondanks blijft schaarste een drijfveer van duurzaamheid voor organisaties.”
Over het onderzoek
Het jaarlijks terugkerend Strategie Trendsonderzoek is in het voorjaar 2025 uitgevoerd door organisatieadviesbureau Berenschot. De ruim 500 respondenten zijn afkomstig uit de top van het Nederlands bedrijfsleven en uit semipublieke, onderwijs- en zorgorganisaties. Het gaat om professionals in general-managementposities, uiteenlopend van dga’s (11%), bestuurders (48%) en toezichthouders (3%) tot (top)managers (27%) en hun adviseurs (12%) van grote, middelgrote en kleine organisaties in Nederland.
In het rapport is aandacht voor:
1. Strategische resource keuzes in tijden van schaarste
2. Geopolitieke ontwikkelingen vragen om structureel andere ketenkeuzes
3. Innovatie onder druk: samenwerking essentieel
4. Waarde AI dreigt verloren te gaan door de ChatGPT-hype
5. Verduurzaming cruciaal voor versterken concurrentiepositie
6. Strategisch plannen in een snel veranderende wereld
Download het Strategie Trendsonderzoek 2025
Jaarlijks biedt het Strategie Trendsonderzoek, uitgevoerd door Berenschot, inzicht in de strategische beslissingen van ondernemend Nederland. Door de jaren heen heeft dit geleid tot een uitgebreide database met interessante inzichten over hoe strategische keuzes veranderen onder invloed van een veranderende omgeving.
Wilt u inzicht in de onderzoeken van afgelopen jaren? Bekijk onze rapporten van afgelopen jaren op deze pagina.