De toenemende elektrificatie en opwek in de gebouwde omgeving zal op het laagspanningsnet richting 2030 leiden tot hogere netinvesteringen en -kosten. Uitdagingen rond netcongestie en het inpassen van nieuwe netinfrastructuur zijn te beperken door de belasting van het elektriciteitsnet meer te spreiden in de tijd.
Een alternatief nettarief dat een prijsprikkel introduceert, kan helpen meer energie te leveren via hetzelfde elektriciteitsnet. Dat blijkt uit onderzoek van Berenschot in opdracht van Netbeheer Nederland.
Kansen, kosten en risico’s
Op dit moment is het tarief voor netwerkkosten een vast bedrag per jaar en loont het voor afnemers niet om minder te verbruiken tijdens piekuren of meer tijdens daluren. Bovendien worden de netkosten verdeeld over alle gebruikers ongeacht hun daadwerkelijke netbelasting. Reden voor Netbeheer Nederland om Berenschot te vragen om samen met stakeholders de mogelijkheid van een alternatief nettariefstelsel te verkennen. “Hierbij hebben we onderzocht hoe een alternatief nettarief eruit zou kunnen zien en met welke kansen, kosten en risico’s invoering gepaard gaat”, aldus Rutger Bianchi, managing consultant bij Berenschot. “Oftewel: wat levert invoering van een alternatief nettarief op in termen van ruimte op het net en verbetering van kostenreflectiviteit?”
Nieuwe kostenverdeling
Op basis van berekeningen rond het onderzochte alternatieve nettariefstelsel – waarbij het nettarief per aangeslotene wordt berekend op basis van tijd en volume – constateert Berenschot dat dit de investeringsopgave en daarmee de totale netkosten vermindert, de energietransitieopgave voor netbeheerders vereenvoudigt en de netcongestieproblematiek verkleint, waardoor op hetzelfde net meer kan worden aangesloten. “Daarnaast leidt dit alternatieve tariefstelsel tot een nieuwe kostenverdeling over gebruikers, waarbij de hoogste kosten terechtkomen bij degenen die het net het zwaarst belasten”, stelt Bianchi. “Een ruime meerderheid (66%) van de huishoudens gaat dan naar verwachting minder betalen dan nu. Grote kleinverbruikers gaan meer betalen, maar hebben vaak ook meer handelingsperspectief om hun netkosten te reduceren.”
Complexere energierekening
Nettarieven met een prikkel om gedrag te veranderen, verhogen echter wel de complexiteit van de energierekening en verdienen daarom aandacht bij invoering. “Gezien de impact op systemen, verandering van inkomsten en verwachte toename in klantcontact, vraagt implementatie het nodige van leveranciers, netbeheerders en overheid”, zegt Bianchi. “Daarnaast is flankerend beleid vanuit het Rijk nodig om eventuele ongewenste effecten voor specifieke situaties te compenseren.”
Consumenten voorbereiden
Op basis van de uitkomsten van het onderzoek adviseert Berenschot netbeheerders verdere stappen te zetten voor invoering van een alternatief nettariefstelsel. Bianchi: “Hierbij geniet een tijdgebonden kWh-tarief de voorkeur, omdat het effectief inspeelt op netefficiëntie en bovendien adaptiever en daarmee toekomstbestendiger is dan alternatieven.” Gezien de sterk toenemende elektrificatie en opwek bij huishoudens blijven volgens Berenschot aanvullende technische (nood)maatregelen een noodzakelijke achtervang. De vervolgstap is dat regionale netbeheerders gezamenlijk een codewijzigingsvoorstel voorleggen aan de ACM waarin verdere keuzes gemaakt worden rondom de detailuitwerking van het tariefstelsel. “Voor een maximaal effect adviseren we bovendien om ook in communicatie consumenten voor te bereiden op een aanstaande tariefswijziging.”
