Integrale analyse provinciale akkoorden | Berenschot nieuws

Op 27 september presenteert Berenschot de uitkomsten van het onderzoek naar de provinciale coalitieakkoorden. “Provincies zijn relevanter én interessanter dan ooit. Zij krijgen immers de komende jaren veel op hun bordje: de landbouwtransitie, stikstof, de woningmarkt, energie en klimaat. Om te achterhalen hoe zij hun rol denken te gaan invullen, hebben wij vergelijkend onderzoek gedaan naar de inhoud van de akkoorden.”, aldus Floris Bannink, managing director Openbaar Bestuur bij Berenschot.  

Tot de thema’s die Berenschot heeft onderzocht, behoren onder andere ruimte en economie, natuur en stikstof, water en bodem, wonen, energie en duurzaamheid, mobiliteit, milieu, kunst en cultuur, arbeidsmarkt, integriteit en bestuurscultuur, digitalisering en financiën.  

In vergelijking met de coalitieakkoorden uit 2019 komen veel van dezelfde thema's terug in 2023. Met name ‘economie’ en ‘landbouw’ worden zowel in 2019 als 2023 vaak genoemd. Woorden die in 2023 opvallend vaker voorkomen zijn ‘natuur’, ‘water’, ‘leefbaarheid’ en ‘woningen’. Termen als ‘klimaatadaptatie’, ‘omgevingswet’ en ‘energietransitie’ worden juist minder vaak gebruikt in vergelijking met 2019.​  

De coalitieakkoorden zijn in het algemeen overwegend beleidsarm, weinig concreet en gesloten op hoofdlijnen. Dit houdt in dat er nog geen lastige keuzen worden gemaakt voor oplossingen in urgente dossiers zoals stikstof en klimaat & energie. Bannink: “En als er al keuzes worden gemaakt, dan betreft dit vooral wat provincies niet willen. Zo staat er in negen van de twaalf akkoorden dat provincies in de komende vier jaar niet zullen meewerken aan gedwongen uitkoop ten behoeve van stikstofreductie. Op het gebied van de energietransitie worden meer belemmeringen opgeworpen voor windmolens en zonneparken. Dit gaat naar verwachting oplossingen in de praktijk bemoeilijken en vertragen.”  

Het zou in de ogen van Berenschot daarom heel goed zijn als Rijk, provincies en waterschappen intensief gaan samenwerken. “Rijk en provincies wachten nu vooral op elkaar om de benodigde lastige keuzen te maken. In het voorjaar heeft het kabinet bijvoorbeeld aangegeven pas opnieuw naar de afspraken over het stikstofbeleid te kijken als duidelijk is wat de provincies gaan doen. Veel van de provincies leggen met deze coalitieakkoorden de bal weer bij het Rijk” stelt Roeland Stolk, eveneens managing director Openbaar Bestuur. “Die impasse moet doorbroken worden. En alvast een waarschuwing: de Kaderrichtlijn Water gaat voor net zo’n probleem zorgen als stikstof. Rijk, provincies en waterschappen gaan elkaar heel erg nodig hebben de komende jaren.”