De afgelopen jaren is de omzet in de defensie- en veiligheidssector sterk gestegen, net als nationale en Europese defensie-uitgaven. En ook de groeiverwachtingen voor de komende jaren zijn hoog, onder meer vanwege de geopolitieke spanningen. Het realiseren van de hoge groeiverwachtingen, mede door opschaling, is echter niet vanzelfsprekend. Dat blijkt uit onderzoek van adviesbureau Berenschot in opdracht van het Ministerie van EZK naar de omvang en samenstelling van de Nederlandse Defensie en Technologische en Industriële Basis (NLDTIB).
Het maatschappelijke belang van dit onderzoek is groot, gezien de huidige onrust in de wereld en de achterstand van het huidige defensieapparaat van NAVO-landen en Nederland. Investeren in de defensie-industrie is dan ook noodzakelijk en draagt bij aan de (nationale) veiligheid.
De totale defensie- en veiligheid gerelateerde omzet van de NLDTIB bedrijven is sterk gestegen: van € 4,7 miljard in 2021 naar € 7,7 miljard in 2023, een stijging van 62%. De stijging is sterker dan de groei van de uitgaven door het Ministerie van Defensie aan materieel: die steeg met 45% van € 4,5 miljard in 2021 naar € 6,5 miljard in 2023. Het aandeel defensie- en veiligheid gerelateerde omzet in de totale omzet van bedrijven nam eveneens toe: gemiddeld is 15% van de omzet van deze bedrijven defensie- en veiligheid gerelateerd ten opzichte van 10% in 2021, wat betekent dat deze bedrijven relatief meer voor defensie zijn gaan doen. De sector is innovatief (gemiddeld wordt 11% van de omzet in research en development geïnvesteerd) en is sterk exportgericht (circa 43% van de omzet komt vanuit export, met name naar West-Europa en de Verenigde Staten).
Opschalingscapaciteit
Bedrijven in het onderzoek hebben hoge groeiverwachtingen. Ruim 70% verwacht omzetgroei, de helft een groei van meer dan 10%. Ook verwachten ze hun productie in 2024 met 20% op te schalen en verder te kunnen uitbreiden tot maximaal 60%. Kleinere bedrijven en bedrijven verder in de toeleveringsketens geven aan meer opschalingscapaciteit te hebben. Die opschaling verwachten ze met name te realiseren door opschaling van productie in Nederland en door het aannemen van extra personeel.
Bottlenecks
Opschaling kent echter wel diverse uitdagingen. Bedrijven noemen met name het belang van contractzekerheid en continuïteit van de omzet, en verder de huidige personeelstekorten krapte in de toeleveringsketens. Als het gaat om financiering hebben de meeste bedrijven geen directe financieringsbehoefte voor de defensieactiviteiten, omdat dit via de reguliere financiering verloopt. Ongeveer 40% geeft aan financieringsuitdagingen te ervaren, met name vanwege het uitsluiten van financiering voor defensie-gerelateerde activiteiten.
Meer over het onderzoek
Het onderzoek heeft betrekking op bedrijven, hun toeleveranciers en kennisinstituten die zich bezighouden met het ontwerpen, ontwikkelen, produceren en in stand houden van defensiematerieel (van de Marine, Landmacht, Luchtmacht en Marechaussee) en producten gericht op de publieke veiligheidsmarkt, zoals de politie, Europol, Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en relevante publieke opsporings- en handhavingsorganisaties, inclusief cyber. Nederland telt circa 1.000 bedrijven met in totaal ongeveer 180.000 fte binnen de defensie- en veiligheidssector. Ruim 22.000 van die 180.000 fte zijn daadwerkelijk actief in de defensie- en veiligheidssector.
