Om te komen tot een stabiele en (financieel) sterkere culturele sector, wilde de Vaste Commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van de Tweede Kamer de meerwaarde achterhalen van deze sector voor maatschappelijke vraagstukken en tevens hoe de sector haar verdienvermogen kan vergroten. De commissie heeft Berenschot gevraagd onderzoek te doen naar de randvoorwaarden die de groeipotentie van de culturele sector kunnen bevorderen.
Rijke verzameling
Voor het onderzoek heeft Berenschot een uitgebreide documentstudie uitgevoerd en goede voorbeelden uit de culturele sector nader verkend. Hiertoe is met uiteenlopende experts gesproken. “Dat de culturele sector kan bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken, blijkt uit de rijke verzameling creatieve voorbeelden in ons onderzoek, die worden gekenmerkt door een grote diversiteit en zowel lokaal als (inter)nationaal plaatsvinden,” stelt Bastiaan Vinkenburg, sectorleider Kunst & Cultuur bij Berenschot.
Maatschappelijk opdrachtgeverschap
Berenschot onderscheidt drie typen bijdragen van de culturele sector: bewustwording creëren (vraagstukken en belangen verkennen), handelingsperspectief bieden (oplossingsrichtingen ontwikkelen) en effect bewerkstelligen (duurzaam in praktijk brengen). “Tegelijkertijd zien we dat de eigen inkomsten en private bijdragen voor de culturele sector, ondanks alle aandacht voor cultureel ondernemerschap, beperkt zijn toegenomen en de afname van subsidies in die jaren nauwelijks compenseren”, aldus Vinkenburg. “Uit ons onderzoek blijkt dat de grootste kans voor vergroting van het verdienvermogen ligt in het aanboren van bronnen uit sectoren die profijt hebben van bijdragen vanuit de culturele sector aan hun opgaven. Wij noemen dit maatschappelijk opdrachtgeverschap, waarbij maatschappelijke organisaties en andere domeinen culturele initiatieven financieren.”
Negen aanbevelingen
Op basis van het onderzoek formuleerde Berenschot negen aanbevelingen omtrent de randvoorwaarden. Deze betreffen drie terreinen: de Cultuurnota 2025-2028 (gericht op de Tweede Kamer), herziening van het cultuurbestel per 2029 (gericht op alle overheden met een rol in het cultuurbeleid) en het activeren van nieuwe bronnen (gericht op alle overheden en andere maatschappelijke domeinen). Het rapport, getiteld ‘In de schijnwerpers’, is medio juni 2023 aan de Tweede Kamer aangeboden en besproken met de Vaste Kamercommissie voor OCW. Tevens kwamen de bevindingen van het onderzoek aan de orde bij het Paradisodebat 2023 en bij het Collectieve Creatieve Cultuurdebat van 15 november 2023.